Τα λεμφοκύτταρα είναι ομάδα λευκών αιμοσφαιρίων και έχουν καθοριστικό ρόλο στην προστασία του οργανισμού από μικρόβια που εισβάλλουν και τον απειλούν.
Η σπλήνα λειτουργεί και ως όργανο καθαρισμού του αίματος. Καταστρέφονται μεταξύ άλλων, τα γερασμένα ή ανώμαλα ερυθρά αιμοσφαίρια. Υπάρχουν διάφορες μορφές αναιμίας, που χαρακτηρίζονται από ανωμαλίες των ερυθρών αιμοσφαιρίων, όπως η δρεπανοκυττάρωση και η κληρονομική σφαιροκυττάρωση. Στις εν λόγω παθήσεις, τα ανώμαλα ερυθρά αιμοσφαίρια παγιδεύονται και καταστρέφονται, με αποτέλεσμα να δημιουργείται αναιμία και σπληνομεγαλία (αύξηση του μεγέθους της σπλήνας).
Επίσης η σπλήνα ελέγχει τον μετασχηματισμό, την διανομή και την αποθήκευση της τροφής και της ενέργειας στο σώμα μας. Μαζί με το στομάχι χωνεύουν και απορροφούν την τροφή ενώ η σπλήνα μετασχηματίζει τα υγρά της τροφής και τα διανέμει σε άλλα όργανα. Η σπλήνα είναι ακόμη υπεύθυνη για την υγεία των μυών. Μάλιστα αν παρατηρήσουμε προσεκτικά το στόμα μας θα συμπεράνουμε πολλά για την κατάσταση του σπλήνα μας. Όταν τα χείλη μας είναι ξηρά και έχουν σκασίματα ο σπλήνας έχει πολλή θερμότητα, δεν χωνεύουμε κανονικά την τροφή μας ενώ δεν παράγουμε αρκετό αίμα και ενέργεια. Η αδύναμη σπλήνα μπορεί να προκαλέσει ξηροστομία ενώ η υγιής φαίνεται στα χείλη που είναι ροδαλά και ενυδατωμένα.
Το πρόβλημα με τη σπλήνα είναι ότι τραυματίζεται εύκολα. Μπορεί να υποστεί ρήξη, με κίνδυνο μεγάλης αιμορραγίας. Σε περιπτώσεις ρήξης της σπλήνας, απειλείται η ζωή γι’ αυτό επιβάλλεται η σπληνεκτομή, δηλαδή η χειρουργική αφαίρεση της σπλήνας. Αξίζει να επισημανθεί ότι εάν αφαιρεθεί μόνο ένα μέρος της σπλήνας, αυτή έχει τη δυνατότητα να δημιουργηθεί ξανά. Φυσικά, αν αφαιρεθεί ολόκληρη η σπλήνα, δεν μπορεί να αναδημιουργηθεί. Η σπλήνα κάποτε αφαιρείται για άλλους λόγους εκτός από τη ρήξη. Η σπληνεκτομή συστήνεται σε ορισμένες αιματολογικές παθήσεις, σε κάποιες μορφές καρκίνου, κύστεων ή όγκων και σε σοβαρές μολύνσεις του οργάνου.
Σε ασθενείς στους οποίους έγινε σπληνεκτομή, οι λειτουργίες της σπλήνας, αναλαμβάνονται από άλλα όργανα, όπως το συκώτι. Όμως η απουσία της σπλήνας, αυξάνει ουσιαστικά τον κίνδυνο σοβαρών μολύνσεων του ασθενούς, που μπορεί να θέσουν τη ζωή του σε κίνδυνο. Τα άτομα που ζουν χωρίς σπλήνα είναι περισσότερο ευάλωτα σε μολύνσεις και κινδυνεύουν περισσότερο από μικρόβια όπως ο πνευμονιόκοκκος, ο μηνιγγιτιδόκοκκος και ο αιμόφιλος της ινφλουέντζας. Για αυτό πρέπει να λαμβάνουν εμβόλια κατά των μικροβίων αυτών και να παίρνουν προληπτικά αντιβιοτικά όπως η πενικιλίνη για όλη τους τη ζωή.
Οι ασθενείς με σπληνεκτομή που κινδυνεύουν περισσότερο από μολύνσεις, είναι τα μικρά παιδιά και τα άτομα άλλων ηλικιών κατά τα πρώτα 2 χρόνια, μετά την αφαίρεση της σπλήνας.
Τα άτομα χωρίς σπλήνα χρειάζονται εμβόλια, που προστατεύουν από ορισμένα βακτήρια, τα οποία προκαλούν ιδιαίτερα επικίνδυνες γι’ αυτούς μολύνσεις:
1. Το εμβόλιο εναντίον του πνευμονιόκοκκου
2. Το εμβόλιο εναντίον του μηνιγγόκοκκου
3. Το εμβόλιο εναντίον του αιμόφιλου της ινφλουέντζας τύπου Β
4. Το εμβόλιο για τη γρίπη να γίνεται κάθε χρόνο
Επιπλέον οι ασθενείς που υποβλήθηκαν σε σπληνεκτομή, χρειάζεται να παίρνουν αντιβίωση. Τα παιδιά που δεν έχουν σπλήνα χρειάζεται να παίρνουν κάθε μέρα αντιβίωση. Συνήθως χορηγείται πενικιλίνη. Στους ενήλικες με σπληνεκτομή, συνήθως δεν χρειάζεται να παίρνουν κάθε μέρα αντιβιοτικά. Ωστόσο εάν παρουσιάσουν πυρετό, πρέπει να πάρουν αντιβιοτικά. Οι ασθενείς που υποβλήθηκαν σε σπληνεκτομή, πρέπει να έχουν πάνω τους συνεχώς κάτι, όπως μια ταυτότητα, ένα βραχιόλι ή άλλο αναγνωριστικό τύπου medic alert, για να γίνεται γνωστό σε οποιονδήποτε χρειαστεί να τους περιθάλψει, ότι δεν έχουν σπλήνα.
Επίσης όταν παρουσιάζουν σημείο μόλυνσης ή πυρετό, επιβάλλεται αμέσως να ζητούν τη συμβουλή γιατρού, λόγω της μειωμένης άμυνας του οργανισμού τους, εξαιτίας της σπληνεκτομής.
Διαταραχές της σπλήνας
Υπάρχουν μερικές διαταραχές της σπλήνας που μπορούν να κάνουν ζημιά στο σώμα. Στην κλινική εξέταση οι γιατροί ψάχνουν να δουν εάν η σπλήνα έχει αυξημένο μέγεθος ή όχι. Η αύξηση του μεγέθους της σπλήνας ή η σπληνομεγαλία όπως την αποκαλούν οι γιατροί, αποτελεί ένδειξη για διαταραχή και προκαλείται από πολλές ασθένειες. Η ύπαρξη σπληνομεγαλίας σε όλες τις ηλικίες επιβάλλει την πλήρη διαγνωστική διερεύνηση του ασθενούς διότι οι αιτίες που την προκαλούν και ο βαθμός σοβαρότητας που τη συνοδεύει δημιουργούν ανησυχίες και ερωτήματα που απαιτούν απαντήσεις.Όταν η σπλήνα μεγαλώνει σε μέγεθος, οι λειτουργικές της ικανότητες επηρεάζονται. Ανάλογα με την αιτία που προκαλεί τη σπληνομεγαλία προκαλούνται παροδικές ή μόνιμες διαφοροποιήσεις των ιδιοτήτων της σπλήνας με επιπτώσεις στον ασθενή.
Στις συχνότερες επιπλοκές της σπληνομεγαλίας περιλαμβάνονται η αναιμία, η θρομβοπενία και ο κίνδυνος μολύνσεων. Επιπρόσθετα σε ασθενείς με μεγάλη σπλήνα καραδοκεί πάντοτε ο κίνδυνος ρήξης του οργάνου που μπορεί να συμβεί σε διάφορα είδη ατυχημάτων, οδικά, πτώσης, πρόσκρουσης κατά τη διάρκεια σπορ επαφής και άλλα.
Επιπλέον η διακρίβωση της αιτίας της σπληνομεγαλίας είναι ο μόνος τρόπος για να ακολουθηθεί η ορθή αντιμετώπιση της.
• Το πιο κοινό σύμπτωμα των διαταραχών του σπλήνα είναι ο πόνος στην κοιλιακή χώρα. Συνήθως, αυτός ο πόνος βιώνεται στο άνω αριστερό μέρος της κοιλιάς. Όταν ο σπλήνας παίρνει μεγέθυνση οφείλεται σε κάποιο ιατρικό πρόβλημα, όπως λοιμώδη μονοπυρήνωση ή λευχαιμία, μπορεί να οδηγήσει σε κοιλιακό άλγος. Πολλές φορές, ο πόνος ακτινοβολεί προς τον αριστερό ώμο και στο κάτω μέρος της πλάτης.
• Λόγω διαταραχές σπλήνα, το όργανο δεν είναι σε θέση να φιλτράρουν τα λευκά αιμοσφαίρια από το αίμα. Αυτό οδηγεί σε μείωση του αριθμού των λευκά αιμοσφαίρια στο αίμα, κάνοντας το άτομο πιο επιρρεπή σε λοιμώξεις. Ως εκ τούτου, ένα σύμπτωμα των διαταραχών του σπλήνα αυξάνεται εξάρσεις μολύνσεων.
• Όταν υπάρχει μια διαταραχή του σπλήνα, επηρεάζει το κυκλοφορικό σύστημα. Οι άνθρωποι θα καταλήξετε με αναιμία και η υπερβολική αιμορραγία. Και τα δύο αυτά τα προβλήματα που προκαλούνται λόγω της διευρυμένης σπλήνας που καταλήγει αφαίρεση πάρα πολλά ερυθρά αιμοσφαίρια από το αίμα. Όταν είναι πάρα πολλά ερυθρά αιμοσφαίρια απομακρύνονται από το αίμα, τείνει να γίνει πιο λεπτό και ως εκ τούτου, δεν είναι σε θέση να πήξει κανονικά. Αυτό οδηγεί σε υπερβολική αιμορραγία, ακόμη και από μια μικρή περικοπή ή ξύστε. Η αναιμία εμφανίζεται ως ο αριθμός των RBC είναι κάτω και, ως εκ τούτου, η ποσότητα του υπάρχοντος οξυγόνου στο αίμα μειώνεται. Αν ο σπλήνας δεν αντιμετωπιστεί, τότε αναιμία και η υπερβολική αιμορραγία μπορεί να γίνουν σοβαρές επιπλοκές, οι οποίες θα μπορούσαν ακόμη και να είναι απειλητική για τη ζωή για το άτομο.
• Εάν οποιοδήποτε από τα παραπάνω συμπτώματα των διαταραχών του σπλήνα είναι παρόντες, ο γιατρός θα πραγματοποιήσει μια σειρά φυσικών ελέγχων και δοκιμών, όπως η εξέταση αίματος, και η μαγνητική τομογραφία και αξονική τομογραφία για τη διάγνωση του προβλήματος.
Οι αιτίες που προκαλούν σπληνομεγαλία
Οι παράγοντες που είναι σε θέση να αυξάνουν το μέγεθος της σπλήνας είναι πολλοί. Μερικοί από τους κυριότερους και συχνότερους είναι οι ακόλουθοι:1. Μολύνσεις:
Οι μολύνσεις είναι οι συχνότερες αιτίες που προκαλούν αύξηση του μεγέθους της σπλήνας. Σε αυτές περιλαμβάνονται:
• Οι ιογενείς λοιμώξεις όπως η λοιμώδης μονοπυρήνωση
• Οι βακτηριακές μολύνσεις όπως η σύφιλη, η ενδοκαρδίτιδα
• Οι παρασιτικές μολύνσεις όπως το κάλα αζάρ (λεϊσμανίαση), η μαλάρια
2. Αναιμία:
Οι διάφορες μορφές συγγενών ή επίκτητων αναιμιών είναι επίσης κοινές αιτίες σπληνομεγαλίας
• Αιμολυτικές αναιμίες όπως η συγγενής σφαιροκυττάρωση, η δρεπανοκυττάρωση
• Αυτοάνοσες αιμολυτικές αναιμίες
3. Κίρρωση του ήπατος
4. Καρκίνος: Διάφορες μορφές καρκίνου προκαλούν αύξηση του μεγέθους της σπλήνας
• Λέμφωμα: Λεμφώματα τύπου Hodgkin’s και μη Hodgkin’s
• Λευχαιμία: Οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία, οξεία μη λεμφοβλαστική λευχαιμία (μυελοβλαστική)
7. Μεταβολικές παθήσεις: Ασθένειες Gaucher, Niemann-Pick οι οποίες παρατηρούνται μεταξύ άλλων σε ανθρώπους Εβραϊκής προέλευσης (Ασκενάζι)
Η κλινική εικόνα της σπληνομεγαλίας
Η σπληνομεγαλία ανακαλύπτεται στις περισσότερες περιπτώσεις κατά την κλινική εξέταση του ασθενούς από το γιατρό. Συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα στον ασθενή.Ωστόσο η αύξηση του μεγέθους του οργάνου και άλλες αλλοιώσεις που τη συνοδεύουν μπορεί να είναι αιτία των ακόλουθων ενοχλήσεων στους ασθενείς:
• Αίσθημα πληρότητας της κοιλιάς λόγω πίεσης που ασκείται στο στομάχι με αύξηση του μεγέθους της σπλήνας που μπορεί να φαίνεται με γυμνό μάτι
• Κούραση
• Πόνος στο αριστερό πάνω μέρος της κοιλιάς που πιθανόν να αντανακλάται στον αριστερό ώμο
• Συχνές μολύνσεις λόγω της μείωσης των δυνατοτήτων άμυνας εναντίον των μικροβίων που κανονικά προσφέρει η σπλήνα
• Αυξημένη αιμορραγική διάθεση λόγω του ότι η αύξηση της σπλήνας μπορεί να είναι αιτία μεγαλύτερης καταστροφής αιμοπεταλίων και θρομβοπενίας
• Αναιμία λόγω του ότι η σπληνομεγαλία μπορεί να είναι η αιτία της αναιμίας ή το αποτέλεσμα νόσων που προκαλούν αναιμία
• Στους ασθενείς με σπληνομεγαλία είναι επίσης δυνατόν να υπάρχουν τα σημεία και συμπτώματα των ασθενειών που ευθύνονται για την αύξηση του μεγέθους της. Για παράδειγμα, σε ασθενή με λευχαιμία που προκαλεί σπληνομεγαλία είναι δυνατόν να συνυπάρχουν και λεμφαδένες αυξημένου μεγέθους. Σε ασθενή με κίρρωση του ήπατος δυνατόν να συνυπάρχει ίκτερος (κίτρινη χροιά του δέρματος)
Η διάγνωση και διερεύνηση για ανεύρεση της αιτίας της σπληνομεγαλίας
Ο γιατρός στην κλινική εξέταση, βλέποντας και ψηλαφώντας την κοιλιά του ασθενούς μπορεί να βρει ότι υπάρχει αύξηση του μεγέθους της σπληνομεγαλίας. Τα χαρακτηριστικά με μέτρηση του μεγέθους, η σύσταση (μαλακή, σκληρή) και το περίγραμμα της, ή ύπαρξη ή όχι πόνου είναι σημαντικά στοιχεία και πρέπει να καταγράφονται.Το ιστορικό του ασθενούς μαζί με την παρατήρηση άλλων σημείων και συμπτωμάτων που δυνατόν να συνυπάρχουν, κατευθύνουν τις εξετάσεις διερεύνησης που είναι αναγκαίο να γίνονται.
Οι συμπληρωματικές εξετάσεις που σε πρώτη γραμμή βοηθούν στην ανεύρεση της αιτίας της σπληνομεγαλίας μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν:
• Γενική αίματος με μέτρηση των λευκών αιμοσφαιρίων, των υποομάδων τους (λεμφοκύτταρα, ουδετερόφιλα, εωσινόφιλα, μονοκύτταρα), της αιμοσφαιρίνης, των ερυθρών αιμοσφαιρίων και των χαρακτηριστικών τους, των αιμοπεταλίων
• Βιοχημικός έλεγχος, μέτρηση των ενζύμων LDH
• Ηπατικές δοκιμασίες συμπεριλαμβανόμενης και της μέτρησης της χολερυθρίνης
• Τεστ Coombs
• Ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης, μελέτη μεμβράνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων, ωσμωτικές μελέτες των ερυθρών αιμοσφαιρίων
• Έλεγχος για μολύνσεις, αντισώματα εναντίον των ιών
• Εξέταση με υπερήχους της κοιλιάς για μέτρηση του μεγέθους με μελέτη της σύστασης και του περιγράμματος της σπλήνας. Στην ίδια εξέταση δυνατόν να ανευρεθούν ή όχι άλλες ανωμαλίες στην κοιλιά όπως ηπατομεγαλία ή άλλη μάζα
• Σε ορισμένες περιπτώσεις ο γιατρός δυνατόν να ζητήσει εξέταση του ασθενούς με αξονική ή μαγνητική τομογραφία για να καταλάβει καλύτερα τι συμβαίνει στην κοιλιά ή αλλού στο σώμα του ασθενούς
• Εξέταση του μυελού των οστών (μυελόγραμμα με αναρρόφηση δείγματος μυελού των οστών ή οστεομυελική βιοψία) στις περιπτώσεις που ο γιατρός υποπτεύεται κακοήθη νόσο του αίματος όπως λευχαιμία ή άλλη γενικευμένη πάθηση
Η θεραπεία για τη σπληνομεγαλία
Η θεραπεία για τη σπληνομεγαλία εξαρτάται από την αιτία που την έχει προκαλέσει. Για παράδειγμα σε περίπτωση βακτηριδιακών ή παρασιτικών μολύνσεων, τα αντιβιοτικά και τα αντιπαρασιτικά φάρμακα, εξολοθρεύοντας το μολυσματικό παράγοντα επιτρέπουν την αποκατάσταση της σπλήνας. Σε περιπτώσεις καρκίνων, η χημειοθεραπεία οδηγεί στη μείωση του μεγέθους της σπλήνας στους περισσότερους ασθενείς.Σε ορισμένες παθήσεις όπως για παράδειγμα σε σοβαρές μορφές της συγγενούς σφαιροκυττάρωσης, η αφαίρεση της σπλήνας επιβάλλεται διότι είναι ο μόνος τρόπος να επέλθει διόρθωση στα προβλήματα που δημιουργούνται.
Η αφαίρεση της σπλήνας μειώνει ουσιαστικά τις δυνατότητες άμυνας του οργανισμού εναντίον σοβαρών μολυσματικών παραγόντων. Στους ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε σπληνεκτομή, είναι απαραίτητο εκ των προτέρων να γίνονται εμβολιασμοί εναντίον του πνευμονιόκοκκου, του μηνιγγιτιδόκοκκου και του αιμόφιλου της ινφλουέντζας. Επίσης οι ασθενείς αυτοί δυνατόν να χρειάζεται να παίρνουν για όλη τους τη ζωή αντιβιοτικά όπως η πενικιλίνη.
Τι σημαίνει ρήξη σπλήνας
Η ρήξη σπληνός συμβαίνει όταν η επιφάνεια του σπλήνα είναι σχισμένη οφείλεται σε κάποιο λόγο. Η σπλήνα μοιάζει με μια κάψουλα και η επιφάνεια είναι καλυμμένη με μια πολύ λεπτή μεμβράνη. Η μεμβράνη προστατεύει το όργανο από οποιαδήποτε άμεση βλάβη. Ωστόσο, θα μπορούσε κανείς να ζητήσει υπάρχουν αιτίες ή συμπτώματα ρήξη σπλήνας. Δεδομένου ότι η σπλήνα βρίσκεται στο εσωτερικό του σώματος, καμία ζημία δεν μπορεί να αναγνωριστεί φυσιολογικά. Όταν η κάλυψη των διαλειμμάτων σπλήνα και ρέει το αίμα στην κοιλιακή περιοχή, είναι συνήθως θεωρείται ως ένα επείγον ιατρικό περιστατικό. Μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή και την εσωτερική αιμορραγία μπορεί πραγματικά να προκαλέσει μεγάλη ζημιά.Η ρήξη σπλήνας μπορεί να δείξει πραγματικά διάφορα συμπτώματα μετά τη ζημία. Όταν αγγίζετε το επάνω μέρος της κοιλιάς μπορεί να νιώσετε ευαισθησία στην περιοχή και θα είναι επίσης κακό. Η κοιλιακή χώρα μπορεί να φαίνονται πρησμένα και σκληρά. Ωστόσο, λόγω της φύσης του τραυματισμού, μπορεί να υπάρχουν ακραίες και βασανιστικό πόνο στην κοιλιακή περιοχή. Μπορεί να είναι παρόμοια με τον πόνο σκωληκοειδίτιδα, αλλά αυτός ο πόνος θα επικεντρωθεί στην αριστερή πλευρά της κοιλιάς. Ο πόνος μπορεί να επεκταθεί στον ώμο πάρα πολύ. Μερικά από τα άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν ελαφρύ πονοκέφαλο, ζάλη και ναυτία. Μαζί με αυτά τα συμπτώματα, το άτομο που θα υποφέρουν από προβλήματα όρασης και της σύγχυσης. Επιπλέον, το άτομο θα έχει χαμηλή πίεση του αίματος και ο ρυθμός αύξησης του καρδιακού παλμού. Λόγω της σοβαρής απώλειας αίματος, τα συμπτώματα θα μπορούσαν να αρχίσουν να εμφανίζονται το ένα μετά το άλλο.
Ένα άτομο δεν μπορεί αμέσως να εντοπίσει ένα πρόβλημα σαν μια ρήξη σπλήνας, αλλά όταν αντιμετωπίζουν τα παραπάνω συμπτώματα, είναι καλύτερο να ζητήσει επείγουσα ιατρική θεραπεία.
http://www.healthyliving.gr
