Στον
βωμό της ομορφιάς ενόψει της άνοιξης και του καλοκαιριού, πολύ συχνά
κυκλοφορούν δίαιτες και διάφορα «σκευάσματα» για ταχεία απώλεια βάρους,
υποσχόμενα θεαματικά αποτελέσματα σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Σίγουρα
καμία από αυτές τις δίαιτες δεν είναι η μαγική λύση, είτε λόγω της
επανάκτησης του βάρους του ατόμου, είτε λόγω των ανεπιθύμητων συνεπειών.
Καμία από τις παραπάνω δίαιτες δε δίνει σωστά και υγιεινά το επιθυμητό
αποτέλεσμα. Οι δίαιτες αυτές σπάνια οδηγούν σε ουσιαστική απώλεια
βάρους-λίπους, αλλά κυρίως ακόμη πιο σπάνια οδηγούν στην διατήρηση του
απολεσθέντος βάρους. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν είναι ενημερωμένο
για τις επιπτώσεις που έχει η απότομη απώλεια βάρους στην υγεία.
Βέβαια,
δεν πρέπει να συγχέεται η απώλεια βάρους για αισθητικούς λόγους με αυτή
που γίνεται σε πολύ παχύσαρκους ασθενείς για ιατρικούς λόγους (όπως εν
όψει ενός σοβαρού χειρουργείου). Σε τέτοιες περιπτώσεις ο ασθενής πρέπει
να είναι κάτω από αυστηρή παρακολούθηση γιατρού και διαιτολόγου.
Επιπτώσεις ταχείας απώλειας βάρους
Οι
δίαιτες, λοιπόν, που στοχεύουν σε απώλεια βάρους σε πολύ μικρό χρονικό
διάστημα είναι ανορθόδοξες, χαρακτηρίζονται από ανισορροπία θρεπτικών
συστατικών και έχουν σοβαρές διατροφικές ελλείψεις σε μέταλλα και
βιταμίνες. Αυτό συμβαίνει διότι τα πρώτα κιλά που χάνονται από τις πολύ
αυστηρές δίαιτες είναι υγρά, μέταλλα και ηλεκτρολύτες. Αν τέτοιου είδους
δίαιτες εφαρμόζονται τακτικά ή για μεγάλο χρονικό διάστημα, υπάρχει
μεγάλος κίνδυνος αβιταμίνωσης που οδηγεί σε κόπωση, ατονία, ζαλάδες,
υπόταση, πονοκεφάλους, τριχόπτωση, αφυδάτωση, γαστρεντερικές διαταραχές,
δυσκοιλιότητα, ξηροδερμία και ανωμαλίες της έμμηνου ρήσεως.
Σε
βιοχημικό επίπεδο, οι επιπτώσεις των διαιτών εξπρές στον οργανισμό
είναι καταστροφικές. Η μονοφαγία οδηγεί σε απορρύθμιση της λειτουργίας
του μεταβολισμού των πρωτεϊνών και ευνοείται η αποθήκευση λιπών για να
αντισταθμιστεί ο κίνδυνος ασιτίας. Η αυξημένη απώλεια μυϊκής μάζας
(περίπου το 1/3 των κιλών) έχει ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση του
βασικού μεταβολισμού. Έτσι, είναι αναπόφευκτη η άμεση επαναπρόσληψη του
απολεσθέντος βάρους μετά την επιστροφή σε κανονικό τρόπο σίτισης. Ακόμη
και μετά τη λήξη της δίαιτας, ο οργανισμός αποθηκεύει λίπος ευκολότερα
και συχνά ξεπερνά αυτό που αρχικά υπήρχε αποθηκευμένο στον οργανισμό. Με
άλλα λόγια, η απότομη μείωση του σωματικού βάρους έχει ουσιαστικά τα
αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά, που είναι η απώλεια κυρίως
σωματικού λίπους.
Βέβαια,
πρέπει να τονιστεί ότι οι πιο σοβαρές επιπτώσεις στον οργανισμό από τη
γρήγορη απώλεια βάρους είναι αυτές που απειλούν την υγεία. Αρχικά, οι
ανορθόδοξοι τρόποι αδυνατίσματος έχουν ως συνέπεια την αύξηση των
επιπέδων της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων στο αίμα. Έρευνες έχουν
δείξει, ότι 12-25% των ανθρώπων που χάνουν πολλά κιλά εμφανίζουν
χολολιθίαση (ειδικά γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση). Η μείωση της οστικής
πυκνότητας είναι και αυτή απόρροια της απότομης απώλειας βάρους.
Οι
ψυχολογικές επιδράσεις που επιφέρουν οι δίαιτες εξπρές είναι εξίσου
σημαντικές για τους ανθρώπους που τις ακολουθούν. Το αίσθημα πείνας
προκαλεί δυσφορία, δυσθυμία και σε μερικές περιπτώσεις τα άτομα μπορεί
να οδηγηθούν μέχρι και σε κατάθλιψη. Άτομα που ακολουθούν πολύ αυστηρές
δίαιτες αποκτούν ενοχική σχέση με το φαγητό και απογοητεύονται πολύ με
την επαναπρόσληψη του σωματικού τους βάρους.
Πρέπει
να γίνει κατανοητό ότι ο κάθε άνθρωπος έχει το δικό του μεταβολικό
ρυθμό, της δικές του διατροφικές συνήθειες και τρόπο ζωής και επομένως η
διατροφή θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη, έτσι ώστε να έχει διάρκεια
και να βοηθήσει το άτομο να αποκτήσει σωστές διατροφικές συνήθειες
εφόρου ζωής. Οι πρόσφατες συστάσεις του Αμερικανικού συλλόγου
διαιτολόγων προτείνουν προγράμματα έλεγχου του σωματικού βάρους με σωστή
διατροφή, κατάλληλη άσκηση και αλλαγή του τρόπου συμπεριφοράς με έμφαση
στην απώλεια σωματικού λίπους και την αποφυγή των επανειλημμένων
αποτυχημένων προσπαθειών για απώλεια βάρους.
Παπαδημητρίου Κωνσταντίνα Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc
Δίαιτα
